Umhverfisstefna
Sjálfbær þróun og vernd náttúrunnar er höfð að leiðarljósi í allri starfsemi, samvinnu og ákvarðanatöku stofnunarinnar. Stefna Vatnajökulsþjóðgarðs er að vera til fyrirmyndar í umhverfismálum.
Umhverfisstefnan í heild sinni
Stofnunin mun leitast við að hafa jákvæð áhrif á umhverfi og samfélag með ákvörðunartöku sinni og þjónustu. Markmiðið er að halda neikvæðum umhverfisáhrifum af starfsemi stofnunarinnar í lágmarki. Til að ná sem bestum árangri eru umhverfisþættir þjóðgarðsins vaktaðir og markvisst unnið að umbótum.
Vatnajökulsþjóðgarður mun tryggja að lagalegum kröfum sem tengjast starfsemi hans sé fylgt og vinnur að stöðugum umbótum á umhverfisstarfi stofnunarinnar. Vatnajökulsþjóðgarður mun vinna samkvæmt gæða- og umhverfisstjórnunarkerfi sem uppfyllir kröfur ISO 9001 og ISO 14 001.
Umhverfisstjórnun
Á undanförnum árum hefur færst í vöxt að fyrirtæki og stofnanir innleiði umhverfisstjórnun (skipulagt umhverfisstarf) í starfsemi sinni. Slíkt starf hefur leitt til margs konar ávinnings s.s. betri nýtingar aðfanga, bættrar ímyndar, sparnaðar og ánægðara starfsfólks.
Umhverfisstjórnun felur í sér að unnið er skipulega með umhverfisþætti starfseminnar og að stöðugum umbótum í samræmi við umhverfisstefnu. Fyrsta skrefið í að innleiða umhverfisstjórnun er að vinna „umhverfisúttekt“ þar sem skilgreindir eru þýðingarmiklir umhverfisþættir í starfseminni. Á grundvelli úttektarinnar er mótuð umhverfisstefna og sett fram markmið og framkvæmdaáætlun fyrir umhverfisstarfið.
Við mótun framtíðarsýnar fyrir Vatnajökulsþjóðgarðs hefur stjórn og hagsmunaaðilar lagt ríka áherslu á að þjóðgarðurinn verði til fyrirmyndar hvað varðar innra umhverfis- og gæðastarf.
Samhliða vinnu við stjórnunar- og verndaráætlunina var unnin umhverfisúttekt á innra starfi Vatnajökulsþjóðgarðs og nýttust niðurstöðurnar við þá mótun. Í umhverfisúttektinni voru kortlögð umhverfisáhrif í innra starfi þjóðgarðsins og rekstri honum tengdum auk þess sem mikilvægi umhverfisþáttanna var metið. Niðurstöðurnar gefa skýra mynd af þýðingarmiklum umhverfisþáttum og hvaða aðgerðir eru mikilvægastar til að stuðla að vistvænum rekstri þjóðgarðsins.
Þýðingarmiklir umhverfisþættir í rekstri Vatnajökulsþjóðgarðs eru:
- Ferðir á vegum Vatnajökulsþjóðgarðs
- Innkaup á þjónustu
- Úrgangsmál
- Frárennsli
Með umhverfisúttektinni er byggður góður grunnur að innleiðingu umhverfisstjórnunar í innra starfi þjóðgarðsins. Hér er að finna samantekt á umhverfisúttektinni fyrir Vatnajökulsþjóðgarðs sem unnin var í mars 2010 [PDF 562 KB].
Sjálfbærniuppgjör
Frá árinu 2019 hefur Vatnajökulsþjóðgarður tekið saman umhverfisuppgjör fyrir starfsemi þjóðgarðsins, skipt niður á rekstarsvæði. Samantekin er í tveimur skýrslum, fyrir árin 2019 og 2020 annars vegar og 2021 og 2022 hinsvegar. Uppgjörið byggir á þeim upplýsingum sem umhverfishugbúnaður þjóðgarðsins,Klappir, hefur safnað ásamt öðrum gögnum frá þjóðgarðinum. Frá árinu 2018 hefur Vatnajökulsþjóðgarður einnig skilað inn Grænu bókhaldi til Umhverfisstofnunar.
Í uppgjörinu kemur m.a. fram að losunarkræfni starfsmanna minnkaði um 16 % milli áranna 2022 og 2019, fór úr 3.139 kgCO2/stöðugildi í 2.623 kgCO2/stöðugildi.
Vatnajökulsþjóðgarður var kolefnishlutlausstofnun fyrir árin 2021 og 2022 með kaupum á staðfestum kolefniseiningum frá kolefnisjöfnunarvettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Stærstu tækifærin til úrbóta í umhverfisstjórnun þjóðgarðsins eru í samgöngum og flokkun úrgangs. Stærstur hluti úrgangs kemur frá stóru tjaldsvæðunum í Skaftafelli og í Jökulsárgljúfrum hvar unnið er að úrbótum til að bæta möguleika gesta til flokkunar. Í samgöngum er bæði unnið að virkjun starfsmanna til vistvænni ferðamáta sem og að fjölga vistvænum farartækjum. Vert er að taka fram að mikið af starfsemi þjóðgarðsins fer fram á hálendi Íslands þar sem notkun stærri fararskjóta er enn stór hluti af starfseminni.